منظور از دروغ مصلحتآمیز چیست؟ گفتن آن اشکالى دارد؟
در روایات از دروغ چه شوخى و چه جدى به شدت مذمّت شده است.
دروغ باعث سلب اعتماد مردم به یکدیگر شده و جامعه دچار هرج و مرج روانى می شود و مفاسد بسیار دیگرى در آن وجود دارد.
دروغ در اسلام بلکه تمامى ادیان الهى حرام است، ولى در مواردى که مصلحت دروغ گفتن بیشتر از مفسده آن باشد، دروغ حرام نیست، بلکه در برخى موارد واجب است. در این گونه موارد، دروغ، مصلحتآمیز نام گرفته است؛ از جمله موارد آن:
1- اصلاح بین مردم؛ امام صادق(ع) فرمود: «انّ اللَّه أحبّ الکذب فى الإصلاح... و أبغض الکذب فى غیر الاصلاح؛(1) خداوند دروغ گفتن را در مورد اصلاح بین مردم دوست دارد».
2- دفع شر ظالمان؛ امام صادق(ع) فرمود: «الکذب مذموم الاّ فى امرین: دفع شرالظلمه و اصلاح ذات البین؛ (3) کذب بد است مگر در دو مورد: با دروغ شر ظالمى را از خود یا از دیگران دفع کند، یا با دروغ بین دو نفر اصلاح ایجاد کند».
3- دروغ گفتن در جنگ نیز اشکالى ندارد، چون جنگ فریب و شگرد است».(4)
موارد بسیارى نیز وجود دارد که به عنوان دروغ مصلحتآمیز در بین مردم شناخته مىشود، اما در واقع چنین نیست، مثلاً کسى به خار مصلحت فردى خود اعمل از مالى یا حفظ آبروى خود و... دروغ مىگوید.
پى نوشت ها:
1. میزان الحکمة، عنوان 3466، حدیث 17474.
2. همان، حدیث 17480.
3. همان، حدیث 17476.
4. همان، حدیث 17480.
