آیا مى‏توان فهمید بلا برا اثر گناهان است یا به جهت امتحان؟

 بلاها و گرفتارى‏ها علل و عوامل گوناگونى دارد و براى فهم علت این گونه بلایا نمى‏توان ضابطه خاصى ارائه نمود، زیرا:
اولاً: علم بشرى محدود است و نمى‏تواند به تمامى جهات حوادث آگاهى کامل یابد؛ فقط در صورتى که از سوى خداوند یاائمه اطهار (ع)، بیانى صادر شود، آگاهى مى‏یابد. البته در روایات مواردى به عنوان علت گرفتارى‏ها و عذاب‏ها ذکر شده است که به چند مورد اشاره مى‏کنیم.
أ) هنگامى که زنا شیوع پیدا کند، مرگ ناگهانى(1) و زلزله(2) ظاهر مى‏شود.
ب) هنگامى که زکات پرداخت نشود، فقر گستردش مى‏یابد.(3)
ثانیاً: هر چند در این گونه روایات، به علت بلاها اشاره شده، ولى آدمى همیشه نمى‏فهمد دقیقاً به چه علت بلا نازل شده است.
البته گاهى انسان احتمالى را بیشتر از سایر احتمالات واقعى مى‏یابد که شاید درست باشد، مثلاً شخصى حق یتیمى را ضایع مى‏کند و مال و ثروت او را غصب کرده و وى را مورد ضرب و شتم قرار مى‏دهد. بعد از مدت بلایى عظیم به سرش مى‏آید، در این جا احتمال بسیار وجود دارد که آن بلا، نتیجه ظلم و ستم نسبت به یتیم است.
ثالثاً: در هر بلا احتمالات گوناگونى وجود دارد که برخى مواقع همه یا چند مورد آنها با هم مى‏تواند دلیل وقوع بلا باشد. در مثال بالا، عذاب دیدن به خاطر آزار یتیم است اما براى اطرافیان عامل آگاهى و بیدارى از خواب غفلت و درس عبرت است، یا ایمان مؤمنان را افزایش مى‏دهد، تا به وعده‏هاى الهى اطمینان بیشترى یابند. در مورد این حادثه، همه این احتمالات قابل جمع است.
هر انسانى بر احوال خویشتن از بقیه بیشتر آگاه است و در برخى موارد مى‏تواند به علت مصائب پى ببرد. گذشته از این که برخى از بلاها و مصائب، آثار وضعى گناهان مى‏باشد. البته چنین نیست که اگر جامعه‏اى از گناه پاک بود، آن جامعه خالى از بلا و گرفتارى باشد، چون ممکن است خداوند خوبان را به وسیله بلا و گرفتارى امتحان کند. امتحان و آزمایش موجب ترقى و تکامل آن‏ها مى‏شود.
پى‏نوشت‏ها:
1 - مستدرک الوسائل، ج‏17، ص 357، باب 10.
2 - وسائل الشیعه، ج‏16، ص 275، باب 41.
3 - همان.