چه کنیم حرفى نزنیم که مایه آبروریزى شود؟

 بسیارى از گناهان، ناشى از زبان است. در روایتى آمده که «شخصیت انسان در زبان (سخن) او پنهان شده است» و به همین جهت مراقبت و کنترل زبان، بسیار اهمیت دارد.
کنترل زبان و اجتناب از پرحرفى و بیهوده گویى راهکارهاى مختلفى دارد که مهم‏ترین آن‏ها عبارتند از:
1- توجه به پیامدهاى پرحرفى: بیهوده گویى و عدم کنتزل زبان آثار فراوانى دارد، مانند تباه شدن عمر، حقارت در اجتماع، درخواست پوزش، ارتکاب گناهان دیگر، دورى از رحمت الهى، از دست دادن امور مفید، نابودى خرد، گمراهى، قساوت قلب و خستگى شنونده.
2- توجه به خدا: اگر کسى بداند خداوند سخنانش را مى‏شنوند و در روز محشر باید پاسخگوى حرف‏هاى خود باشد، قطعاً هر حرفى را به زبانش جارى نخواهد کرد.
از این رو پیامبر(ص) به ابوذر مى‏فرماید: «اى ابوذر! خداوند مراقب زبان هر گوینده‏اى است، پس سخنگو باید از خدا بترسد و بداند چه مى‏گوید».(1)
3- اندیشه: اگر کسى قبل از حرف زدن، درباره بازتاب آن بیندیشد و با فکر و حسابرسى سخن بگوید، قطعاً کلام سنجیده‏اى از او شنیده خواهد شد و این ویژگى سخن گفتن عاقلان است. امام على(ع) مى‏فرماید: «لسان العاقل وراء قلبه و قلب الأحمق و راءالسانه؛ زبان خردمند در پسِ دل او است و دل نادان در پسِ زبان او».(2)
حضرت درجاى دیگر مى‏فرماید: «بیندیش، سپس سخن بگو تا از لغزش‏ها در امان باشى».(3)
4- اشتغال به ذکر و دعا: بیهوده گویى وقتى است که آدمى به کارى اشتغال ندارد و با حرف زدن مى‏خواهد وقت گذرانى کند. با ذکر و ورد و یا اشتغال به کارهاى مفید مى‏توان زبان را از گناه و یا سخنان بیهوده منصرف کرد.
کم گوى و گزیده گوى چون دُر
تا زاند تو چهان شود پُر
پى نوشت‏ها:
1. بحارالانوار، ج 74، ص 85.
2. نهج البلاغه، قصار 39.
3. غررالحکم، ج 4، ص 506