سیره اهل بیت(ع) در مورد خدمت رسانى به مردم را توضیح دهید.

.
یکى از ویژگى‏هاى مهم اهل بیت(ع) خدمت به بندگان خدا است. این خدمت رسانى در قالب‏هاى مختلف مانند تعلیم و هدایت، عمران و آبادانى، حمایت از محرومان و صدقه دادن، انفاق نمودن، و وقف نمودن زمین و... ظهور مى نمود. بر اساس خدمت رسانى اهل بیت0ع) بود که آیات متعددى در شأن اینان نازل شد.(1)
برخى ائمه(ع) موقوفاتى داشتند که جهت بهره‏گیرى مستمندان و نیازمندان جامعه و عام المنفعه بوده و آن را وقف مى کردند و یا با تأسیس مراکز خدمات رسانى و کمک‏هاى مالى، به مردم خدمت مى کردند. امام صادق(ع) فرمود: »هنگامى که پیامبر اکرم(ص) غنیمت‏ها را تقسیم کرد، سهم امام على(ع) یک قطعه زمین شد. حضرت در زمین خود چشمه‏اى جارى ساخت و نام این چشمه را »یَنُبع« گذاشت. شخصى خدمت على(ع) آمد تا جوشش چشمه را به حضرت مژده دهد، امیرالمؤمنان(ع) به او فرمود: باید به کسانى بشارت داد که از آن چشمه بهره‏مند خواهند شد، چرا که این وقف قطعى است براى حاجیان خانه خدا و رهگذران در راه خدا این چشمه فروخته نمى‏شود، بخشوده نمى‏شود و کسى نمى‏تواند آن را به ارث ببرد و هر کس آن را بفروش یا ببخشد، لعنت خدا و فرشتگان و مردم بر او باد!«.(2)
یکى از شاخصه‏هاى مهم خدمت رسانى به مردم فقر زدایى است که سعى فراوان در این راه توسط ائمه(ع) شکل مى گرفت. آنان با ایثار، وجود و سخاوت خدمت مى کردند. ابن شهر آشوب مى نویسد: مردى به حضور امام حسن(ع) رسید و اظهار فقر کرد. امام حسن(ع) دستور داد مبلغ پنجاه هزار درهم و پانصد دینار به او دادند. آن شخص حمالى را خواست که پول‏ها را حمل کند. امام حسین(ع) پوستین خود را نیز به شخص داد و فرمود: این پوستین را در عوض کرایه به حمال بده.(3)
استاد شهید مطهرى مى نویسد: »سنّت دومى که در تمام اولاد على(ع) (از ائمه معصومین(ع)) دیده میشود، همدردى و همدلى با ضعفا، محرومان، بیچارگان و افتادگان است.
اصلاً »انسان« براى این‏ها یک ارزش دیگرى دارد. امام حسن(ع) را مى بینیم، امام حسین(ع) را مى بینیم، زین العابدین(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و ائمه بعد از آن‏ها، در تاریخ هر کدام از این‏ها که مطالعه مى کنیم، مى بینیم اصلاً رسیدگى به احوال ضعفا و فقرا، برنامه این‏ها است. آن هم (به این صورت که) شخصاً رسیدگى بکنند، نه فقط دستور بدهند، یعنى نایب نپذیرند و آن را به دیگرى موکول نکنند...«.(4)
خدمت رسانى اهل بیت(ع) اختصاص به خدمت مادى نداشت، بلکه آن‏ها از نظر معنوى و فرهنگى نیز خدمت رسانى مى کردند. اهل بیت(ع) با بیان معارف دینى و پاسدارى از دین به حفاظت دین و هدایت مردم مى پرداختند؛ از سوى دیگر ائمه(ع) با بیان صدها هزار حدیث بزرگترین خدمت را نموده و با تشکیل حوزه‏هاى تعلیماتى و تربیت شاگردان نقش بنیادى در خدمت رسانى معنوى و فرهنگى داشته‏اند.
امام باقر(ع) فرمود: »برنامه کارى امیرمؤمنان على(ع) چنین بودکه آن حضرت نماز صبح را اقامه مى کرد و تا طلوع آفتاب پیوسته به تعقیبات نماز مشغول بود، آن گاه که آفتاب طلوع مى کرد؛ فقیران، بینوایان و سایر مردم نز حضرت جمع مى شدند و حضرت به آنان احکام دینى و آیات قرآن را تعلیم مى داد...«.(5)
اهل بیت(ع) نه تنها خود خدمت رسانى مى نمودند، بلکه دیگران را نیز به خدمت رسانى فراخوانده و نهضت خدمت رسانى را در جامعه نهادینه مى نمودند.
از این رو پیامبر اسلام(ص) رئیس یک قوم و ملت را خادم آنان خواند تا ارزش و جایگاه خدمت رسانى در حوزه تعلیماتى اسلام را به نمایش بگذارد: »سیّد القوم خادمهم«.(6)
همو فرمود: »هر کس سنگى را از راه مردم بردارد، براى آن حسنه و ثواب نوشته مى شود«.(7) همچنین پیامبر(ص) خطاب به على(ع) فرمود: »اگر خداوند به دست تو کسى را هدایت کند، براى تو از همه چیز که خورشید بر آن طولع و غروب کند، بهتر است«.(8)
امام على(ع) نه تنها خود خدمت رسانى مى کردند، که مدیران و استانداران خویش را به خدمت رسانى فرا مى خواند، چنان که مالک اشتر را به عمران و آبادانى مصر سفارش نموده(9) و طى نامه‏اى به »قثم بن عباس« استاندار مکه مى نویسد: »... در مصرف اموال عمومى که در دست تو جمع شده است، اندیشه کن، و آن را به عیالمندان و گرسنگان پیرامونت ببخش و به نیازمندان و مستمندانى که سخت به کمک مالى تو احتیاج دارند برسان...«.(10)
.
پى نوشت‏ها:
1. بقره، آیه 274 و سوره دهر.
2. اصول کافى، ج 7، ص 54 - 55؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 232.
3. ستارگان درخشان، ج 4، ص 46.
4. سیرى در سیره ائمه اطهار، ص 183 - 184.
5. ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 4، ص 109.
6. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 326.
7. نهج الفصاحه، ح 3018.
8. ترجمه اصول کافى، ج 1، ص 42.
9. نهج البلاغه، نامه 53.
10. همان، نامه 67.